ورزش همگانی چیست ؟

محمد عارف پیمان

اخیرن آمریت ورزشهای همگانی بگونه رسمی در چارچوب ریاست عمومی تربیت بدنی و ورزش به هدف ترویج ورزش در میان اقشار مختلف به خاطر حفظ صحتمندی مردم و سلامتی جامعه ایجاد گردیده است.

در این نبشته در مورد تعریف ورزشهای همگانی، سوابق تاریخی و نقش آن در جامعه امروزی پرداختته شده است.

ورزشهای همگانی یعنی چه؟

ورزشهای همگانی شامل ورزش هایی از جمله پیاده روی، دوچرخه سواری، کوهپیمایی، دوشهای عمومی و ورزش های بومی و محلی است.

هرچند ورزش همگانی یک عامل اساسی در تأمین سلامتی و کیفیت زندگی افراد جامعه می باشد، ولی مردم براساس فرهنگ و نگرش، باورها و همچنین با توجه به ویژگی های فردی (سن، جنس، شغل) و وضعیت مادی خود در ورزش همگانی شرکت می کنند.

کارشناسان و صاحب نظران امور ورزش، بر ورزشهای همگانی تعریف های مختلفی را ارایه داده اند، ولی این به بدان معنا نیست که در قسمت ورزشهای همگانی اختلافاتی میان صاحب نظران وجود دارد.

تعریف جامع این ورزش SPORT FUR ALL یعنی ورزش برای همه، ورزشی که فعالیت‌های جسمی اعم از بازی‌های غیرمنظم و خودجوش بومی تا تمرین‌های بدنی منظم را در بر گرفته و شامل ورزش صبحگاهی، فعالیت در پارک‌ها و فضای باز، کوه پیمایی یا کلاس‌های آمادگی جسمانی شده و عموماً به ورزش‌های گروهی غیر رقابتی و بدون هزینه یا ارزان‌قیمت اطلاق می‌شود.

پروفیسور کن هاردمن، استاد دانشگاه منچستر انگلستان و عضو شورای ورزش اروپا، ورزش همگانی را این گونه تعریف می‌کند: «ورزش همگانی در واقع شکلی از فعالیت‌های جسمانی است که سلامت بدنی را بهبود می‌بخشد و روابط اجتماعی را شکل می‌دهد یا منجر به نتایجی از مسابقات در همه‌ی سطوح می‌شود)

بر اساس تعریف‌های کارشناسان کمیته‌ی بین‌المللی المپیک، ورزش همگانی فعالیتی است که قدرت و برتری را به انسان بازمی‌گرداند و موجبات رشد و گسترش سلامتی را فراهم آورده و آمادگی و احساس خوب بودن را با فعالیت‌های ورزشی به مردمی که می‌توانند به آن عادت کنند، در هر سن، جنسیت، نگرش و شرایط اقتصادی و فرهنگی (محلی یا منطقه‌ای) می‌چشاند. (اندام و همکاران، 1393).

(یوکاووی) یکی از دیگر نظریه‌ پردازان عرصه‌ی ورزش بیان می‌کند: ورزش همگانی یعنی لذت، رضایت، آرامش، تعادل، تسلط، موفقیت، تهییج، نشاط، دوستی، آشنای، بازی جوانمردانه، ادراک، رشد و تکامل، سلامتی، آمادگی جسمانی و خوب بودن.

از دیدگاه یورگن پالم نظریه ‌پرداز عرصه‌ی ورزش، منظور از ورزش همگانی، تأمین سلامتی و بهبود زندگی همه‌ی انسان‌ها با ورزش و با کم‌هزینه‌ترین برنامه‌هاست.

از دیدگاه کیم ، ورزش همگانی فعالیتی است که نیاز به مهارت خاص یا اراده‌ای قوی ندارد و هر کسی می‌تواند با توجه به علاقه‌مندی و هدف مورد نظرش برای بهتر شدن در آن شرکت کند.

کارل سون ، نظریه ‌پرداز ورزشی، ورزش همگانی را شرکت در ورزشی می‌داند که انسان آن را آزادانه انتخاب کرده باشد.

تروجر، رئیس کمیسیون ورزش همگانی کمیته‌ی بین‌المللی المپیک معتقد است ورزش همگانی حرکتی است که بتواند در حد ممکن انگیزه‌ی ورزش کردن را در همه‌ی مردم و در همه‌ی اوقات زندگی‌شان به وجود آورد.

ریچارد مول نیز ورزش همگانی را پرداختن به مجموعه‌ای از فعالیت‌های ورزشی ساده و کم‌هزینه، بدون رسمیت، فرح‌بخش و بانشاط می‌داند که امکان شرکت در آن‌ها برای همه‌ی افراد وجود داشته باشد.

در تعریف دیگری، ورزش همگانی به فعالیت‌های ورزشی گوناگون گفته می‌شود که در بیرون از ورزشگاه‌های رسمی که مقررات سخت و دست‌و پاگیر دارند و به دور از چشم تماشاگران متعصب، در کمال آزادی و سادگی برگزار می‌شود.

پیشینه ورزشهای همگانی

کمیته ورزش و اوقات فراغت اولین بار در سال 1964 میلادی به ابتکار پروفیسور لیزلوت دیم در کالج فدرال آلمان تاسیس شد و تعلیم و تربیت دست‌اندرکاران ورزشی آن کشور را آغاز کرد. اغلب متخصصان فعلی آلمان از دانش‌آموختگان این کالج هستند.

پیش از این در سال 1953 نتیجه مربوط به اوقات فراغت نشان می داد که جوانان در اوقات فراغت خود، بیشترین اولویت را به ورزش و فعالیت های تفریحی می دهند.

نخستین نظریه ایجاد کمیته هایی در زمینه ورزش و اوقات فراغت به سخنرانی به یادماندنی "بارون‌پیردکورتن" باز می گردد که در سال 1963 در شهر پاریس انجام شده بود.

در این سخنرانی بر توسعه فعالیت بدنی در اوقات فراغت تاکید شده بود. یک سال بعد از آن سخنرانی، کمیته مزبور با الهام از همان سخنان تاسیس شد. کمیته بین المللی ورزش و تریت بدنی (ICSSPE) یکی از سازمانهای بین المللی قدیمی است که در کشور های اروپایی سابقه دیرینه دارد.

به مرور زمان و با رشد ورزش در جهان، سازمانی به نام "ورزش برای همه" در بطن آن تاسیس و یکی از شش کمیته اصلی ICSSPE شد. در اول جنوری 1983، ICSPEبه ICSSPE تغییر نام داد که "S" دوم برا ی گنجانیدن علوم در عنوان کمیته بود. سرانجام در سال 1984 به عنوان یک سازمان از سوی کمیته بین المللی المپیک به رسمیت شناخته شد.

نقش ورزشهای همگانی در سلامت

فراموش نکنیم که ورزش همگانی با سلامت و نشاط مردم به طور مستقیم در ارتباط است و اگر به این مقوله توجه شود، قطعا خیلی از هزینه‌ها افت می‌کند، چرا که بیماری‌ها کمتر می‌شود.

سازمان بهداشت جهانی نقش ورزشهای همگانی را برای سلامتی انسان و جلوگیری از امراض قلبی، فشار بلند خون و دیابت، سرطان روده و سرطان سینه در زنان موثر دانسته است. با توجه به این توصیه همین اکنون در کشور بخشی عظیمی از زنان و مردان کهن سال به چنین امراض مبتلا شده اند و دوکتوران معالج هم برای تداوی چنین امراض تنها و تنها فعالیت های فزیکی و ورزش های نرم را توصیه می نمایند.

در کشور ما افغانستان گرچه تا کنون به گونه اساسی و رسمی بدان توجه صورت نگرفته، اما مردم خود برای حفظ صحت و سلامتی شان روی جاده ها و پارک ها به انجام فعالیت های ورزشی مبادرت می ورزند، این عمل مردم در شهر ها خود کار را برای تسریع رشد و انکشاف ورزشهای همه گانی و تنظیم آن در چارچوب اصول و مقررات علمی آسان می سازد.

ایجاد دیپارتمنت ورزشهای همگانی

خوشبختانه در این اواخر در چارچوب تشکیلات ریاست عمومی تربیت بدنی و ورزش آمریت ورزشهای همگانی ایجاد و عملا‌ به فعالیت آغاز نموده است. وظایف آن آمریت تشویق اقشار و گروه های مختلف مردم برای انجام فعالیت های ورزشی طبق اصول و مقررات این ورزش می باشد.

برای ورزش های همگانی، چهارمحور اصلی و سه برنامه برای سلامت و تندرستی مردم طراحی شده می تواند که با توجه به گستردگی و وسعت عمل آن هماهنگی و همکاری سازمان ها و وزارت خانه های مختلف را می طلبد. چهارمحور اصلی را می توان برای ورزش همگانی تعیین نمود:

• فرهنگی تبلیغی

• آموزش و تربیت نیروی انسانی

• برگزاری مسابقات و همایش ها

• ساخت تجهیزات و تهیه امکانات

برای آگاهی مردم به امر ورزش ایجاد انگیزه از طریق برگزاری جشنواره ها، مسابقات، سمینارها، و برگزاری برنامه های آموزشی، تهیه تجهیزات مورد نیاز مثل استقرار میزهای سیار تنیس روی میز، میزهای شطرنج در اماکن عمومی و ایجاد امکانات و آماده کردن زمین و وسایل ورزشی در اماکن عمومی( برای بازی های بسکتبال، والیبال، فوتسال،دوش ) و تهیه پوستر، بروشور، کتاب، لباس و توزیع آنها در بین مردم سعی در گسترش ورزش که منجر به تندرستی و سلامتی مردم و جامعه شود.

به منظور تحقق این برنامه ها تنها موجودیت نهادی به نام ورزشهای همگانی کافی نیست، بلکه نهاد ها و اداره های مختلف را می توان در این پروسه بسیج ساخت. در قدم نخست شاروالی ها که مالک اساسی مراکز تفریحی در شهر ها استند، وزارت های کار و امور اجتماعی، معارف، تحصیلات عالی، جمعیت هلال احمر افغانی، اطلاعات و فرهنگ. اداره های امنیتی، صحت عامه از جمله نهاد هایی هستند که برای رشد و توسعه ورزشهای همگانی و بسیج مردم برای انکشاف و توسعه ورزش در امر صحتمندی افراد و سلامتی جامعه نقش اساسی دارند. و این دیپارتمنت مسوولیت دارد تا در این امر تامین و تحکیم ارتباط و هماهنگی نماید.

برای رشد ورزش همگانی در جامعه به ۳ فاکتور نیازمندیم:

۱ ایجاد انگیزه که باید برنامه‌ریزی خوبی صورت گیرد تا مردم جذب شوند.

۲ مسائل فرهنگی، باید این ورزش در فرهنگ خانواده‌ها قرار بگیرد.

۳. بسترسازی و ایجاد تجهیزات برای ورزش کردن.

برای همگانی ساختن ورزش در افغانستان نیز باید از تجارب کشور های همسایه استفاده صورت گیرد.

تبلیغات گسترده از طریق رسانه های همگانی، برگزاری نمایشات و چاپ و توزیع پوستر ها، نصب بینر های تبلیغی در نقاط مختلف شهر از جمله در پارک ها صورت گیرد.

برنامه های اختصاصی ورزشهای همگانی از طریق رسانه های تصویری تهیه و نشر گردد تا مردم تشویق شوند.

برگزاری برنامه های رقابتی و توزیع جوایز برای بهترین ها گزینه دیگریست برای گسترش ورزش در میان همه اقشار جامعه.

همکاری همه جانبه شهر داری به خاطر تهیه پارک های ورزشی و تفریحی در نواحی مختلف شهر،

توزیع لباس های ورزشی بلوز های ورزشی که با مارک ورزش های همگانی مزین باشد.

جلب همکاری فدراسیون های ورزشی کشور که منحیث ورزشهای بین المللی شناخته شده اند.

استفاده از علمای دینی در امر ترویج فرهنگ ورزش از طریق خطابه ها و بیانه ها در مساجد.

پس به این نتیجه می رسیم که ورزشهای همگانی مربوط به تمام اقشار و گروه های اجتماعی جامعه بوده با تدوین برنامه های کاری می توانیم افراد صحتمند و جامعه سالم را در کره زمین شاهد باشیم.

به گفته چنگیز کرم یکی از کارشناسان ورزش، هدف تربیت‌بدنی، پرورش و تکامل انسان است، بنابراین فعالیت‌ها و حرکت‌های جمعی را ارتقا می‌دهد و به ساختن سرمایه اجتماعی و تقویت ساختار جامعه کمک می‌کند.

به گفته اقای چنگیز، ورزش های همگانی یکی از بهترین و مهمترین مواردی است که طی آن می توان از برنامه های جمعی و مشارکت اجتماعی برای بهبود فضای جامعه بهره گرفت. بهبود روحیه جمعی و حفظ نشاط جامعه از جمله مواردی است که در سایه ورزش های همگانی تا حدود زیادی برآورده خواهد شد.